Rate limt

Rate limit - ma’lum vaqt oynasi ichida bir resursga keladigan so‘rovlar sonini cheklaydi. Cheklov buzilganda tanlangan Action (Block/Challenge/Redirect/Drop/Allow/Log only) bajariladi.

Qanday ishlaydi (aniq formulalar)

• Limit = N ta so‘rov

• Davr = T soniya

• Trigger: Agar bitta Scope bo‘yicha T soniya ichida so‘rovlar N dan oshsa → Action ishga tushadi

• Bloklash davomiyligi = B soniya → Trigger bo‘lgach, shu Scope uchun B vaqt davomida Action qo‘llanadi

• Qayta ochilish: B tugagach, hisoblagich yana noldan boshlanadi

Amaliy ko‘rinish: “5/5/5” — “har 5 soniyada 5 ta so‘rovdan oshsa, 5 soniya blokla”.

Formadagi maydonlar (screenshot bilan mos)

1) HTTP metodlari

Qoidaga tegishli metod(lar)ni belgilang: GET, POST, PUT, PATCH, DELETE, HEAD, OPTIONS.

• Tavsiya: autentifikatsiya endpointlari uchun asosan POSTni cheklang.

2) Rate limit sozlamalari

Maydon	Nima uchun	Misol
Limit	Vaqt oynasi ichida ruxsat etilgan maksimal so‘rovlar	5
Davr (soniyalarda)	Vaqt oynasi uzunligi	5
Bloklash davomiyligi (soniya)	Limit buzilganda Action necha soniya amal qiladi	5
Scope	Hisoblash birligi (kim uchun cheklanadi)	Quyida qarang

3) Scope (hisoblash birligi)

Scope - “kimga nisbatan sanaymiz?”ni bildiradi. Platformada quyidagi variantlar qo‘llab-quvvatlanadi:

Scope	Ta’rif	Qachon ishlatish
IP	Har bir manba IP uchun alohida hisoblagich	Umumiy holatlar (default)
IP + Path	IP va yo‘l kombinatsiyasi bo‘yicha	Masalan, /login, /search kabi endpointlar
Path (global)	Barcha IP lar uchun, aynan shu yo‘lga umumiy limit	Juda “og‘ir” sahifalar
IP + Method	IP va HTTP metod kombinatsiyasi	POST /login limit
Session cookie	PHPSESSID/session_id bo‘yicha	Auth bo‘lgan foydalanuvchilar
Header qiymati	X-API-Key, User-Agent bo‘yicha	API token / bot guruhlar

Tavsiya: odatda IP yoki IP + Path yetarli. NAT/CGNAT sabab ko‘p foydalanuvchi bitta IP ortida bo‘lsa, Session cookie yoki Header (API-Key) ni tanlang.

4) Maqsad (Target)

• Limiti qaysi resursga qo‘llashni ko‘rsating: masalan /**, /api/, /login, /about.

• Regex/wildcard qo‘llash mumkin (sizning UI qoidangizga mos).

• Misol (screenshot): Maqsad: /about - faqat /about uchun limit.

5) Harakat (Action)

Limit buzilganda bajariladigan amallar:

• Block — odatda 429 (Too Many Requests) tavsiya etiladi (agar sizda 403 bo‘lsa, shu bilan chiqadi).

• Challenge — botlar uchun JS/CAPTCHA.

• Redirect — hushyorlantiruvchi sahifaga (/rate-limited) yo‘naltirish.

• Drop — sukut bilan ulanishni uzadi (agressiv botlar).

• Allow — kamdan-kam (monitoring uchun).

• Log only — kalibrovka (o‘rganish) davrida.

6) Ustuvorlik (Priority) va Holat

• Ustuvorlik: kichik son — tezroq ishlaydi.

  • Tavsiya: IP+Path+Header qoidalaridan keyin, Cookie/Body dan oldin: masalan 50.

• Holat: Faol yoki Log only (avval 24 soat Log only qilish tavsiya).

---

Screenshot’dagi misol

• Qoida turi: Rate limit

• Qoida nomi: rate

• Maqsad: /about

• HTTP metodlari: GET (zaruratga ko‘ra boshqalar)

• Limit: 5

• Davr: 5 soniya

• Bloklash davomiyligi: 5 soniya

• Scope: IP

  (tavsiya)

• Action: Bloklash (429 tavsiya)

• Ustuvorlik: 50

• Holat: Faol

Ma’nosi: bitta IP /aboutga 5 soniyada 5 martadan ko‘p kirsa, 5 soniya bloklanadi.